Συρία: Μετά την πτώση του Χαλεπιού

Πάνος Πέτρου

Μετά από μήνες πολιορκίας και βομβαρδισμών, το Χαλέπι έπεσε στα χέρια των πιστών στον Μπασάρ Αλ Άσαντ δυνάμεων. Πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρή εξέλιξη, με μια σειρά τρόπους. 


Τρα­γω­δία

Πρώτο, είναι μια νέα αν­θρώ­πι­νη τρα­γω­δία, στη με­γά­λη αλυ­σί­δα τρα­γω­διών που ζει η ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή (Συρία, Ιράκ, Υε­μέ­νη, Λιβύη, Τουρ­κία). Όταν συ­γκρού­ο­νται μη­χα­νι­σμοί προ­πα­γάν­δας, αρκεί η κοινή λο­γι­κή. Στο Χα­λέ­πι προ­ε­λαύ­νουν σι­ι­τι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές που κι­νη­το­ποι­ή­θη­καν από Ιράν, Συρία, Αφ­γα­νι­στάν, Λί­βα­νο, για «θρη­σκευ­τι­κό πό­λε­μο» με ό,τι συ­νε­πά­γε­ται αυτό. Η μοίρα των σου­νι­τών στη Φα­λού­τζα, το Ρα­μα­ντί (και προ­σε­χώς στη Μο­σού­λη) μετά την «απε­λευ­θέ­ρω­σή» τους από το Ισλα­μι­κό Κρά­τος, αρκεί ως προει­δο­ποί­η­ση. 

Στο ανα­το­λι­κό Χα­λέ­πι αμ­φι­σβη­τή­θη­κε ένο­πλα η εξου­σία του Άσαντ για 4 χρό­νια. Η τύχη της Χάμα το 1982 (όταν ο πα­τέ­ρας Άσαντ συ­νέ­τρι­ψε μια ένο­πλη εξέ­γερ­ση των Αδελ­φών Μου­σουλ­μά­νων) ή πιο πρό­σφα­τα της Χομς (που με­τα­τρά­πη­κε σε «πό­λη-φά­ντα­σμα» από τον γιό Άσαντ) αρ­κούν ως προει­δο­ποί­η­ση. 

Το Χα­λέ­πι σφυ­ρο­κο­πή­θη­κε επί μήνες από τη ρω­σι­κή αε­ρο­πο­ρία. Θα ήταν του­λά­χι­στον αφε­λής όποιος υπο­τι­μά ότι ο ρω­σι­κός στρα­τός «ξα­να­στή­θη­κε στα πόδια του» με τη νίκη του στην Τσε­τσε­νία, όπου απέ­κτη­σε μια πολύ συ­γκε­κρι­μέ­νη «εκ­παί­δευ­ση» στο «πώς ανα­κα­τα­λαμ­βά­νεις πό­λεις από ισλα­μι­στές αντάρ­τες». 

Ση­μείο κα­μπής

Δεύ­τε­ρο, πρό­κει­ται για ένα πο­λι­τι­κό μή­νυ­μα. Αν και η δυ­να­μι­κή του 2011 είχε θα­φτεί εδώ και πολύ καιρό, η ανα­κα­τά­λη­ψη του Χα­λε­πιού από τις δυ­νά­μεις του Άσαντ δια­τη­ρεί έναν ισχυ­ρό συμ­βο­λι­σμό για όσους (κυ­ρί­ως πρό­σφυ­γες πλέον) ήλ­πι­ζαν ότι θα ζή­σουν κά­πο­τε σε μια Συρία χωρίς τον Άσαντ. «Δεν υπάρ­χει ρουά-ματ. Ο βα­σι­λιάς δεν πε­θαί­νει!», φώ­να­ζε ο δε­σμο­φύ­λα­κας στον κρα­τού­με­νο, σε μια συ­ρια­κή ται­νία μι­κρού μή­κους. 

Τρίτο, πρό­κει­ται για ένα γε­γο­νός που απο­τε­λεί ση­μείο κα­μπής στην πο­ρεία του πο­λέ­μου. Ολο­κλη­ρώ­νε­ται με την ανα­κα­τά­λη­ψη του Χα­λε­πιού, η εκ­στρα­τεία του Άσαντ με στόχο να θέσει υπό τον έλεγ­χό του τη λε­γό­με­νη «χρή­σι­μη Συρία». Μπο­ρεί στο χάρτη να είναι το 30% του εδά­φους, αλλά πρό­κει­ται για τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες πό­λεις, την πλειο­ψη­φία του πλη­θυ­σμού, τις βα­σι­κές οδι­κές αρ­τη­ρί­ες, που «ενώ­νο­νται» σε ένα «Υ». Οι Κούρ­δοι και οι σύμ­μα­χοί τους στις Συ­ρια­κές Δη­μο­κρα­τι­κές Δυ­νά­μεις ελέγ­χουν τη βο­ρειο­α­να­το­λι­κή Συρία, το Ισλα­μι­κό Κρά­τος δια­τη­ρεί τη Ράκα, στο Ιντλίμπ (όπου την εξου­σία κρατά η Αλ Νούσ­ρα και άλλες σα­λα­φι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις) «σπρώ­χνο­νται» συ­στη­μα­τι­κά όσοι εγκα­τα­λεί­πουν τις πό­λεις που ανα­κα­τα­λαμ­βά­νει το κα­θε­στώς, ενώ το φι­λο­δυ­τι­κό «Μέ­τω­πο του Νότου» είναι κα­θη­λω­μέ­νο σε μια λω­ρί­δα γης στα σύ­νο­ρα με την Ιορ­δα­νία, σε μια άτυπη εκε­χει­ρία με το κα­θε­στώς που κρα­τά­ει πάρα πολ­λούς μήνες. 

Και τώρα;

Δια­μορ­φώ­νε­ται ένα σκη­νι­κό που μένει να φανεί αν θα ανα­τρα­πεί ένο­πλα ή αν θα πα­γιω­θεί έστω προ­σω­ρι­νά. Σ’ αυτό το γρίφο υπάρ­χουν πολ­λοί πα­ρά­γο­ντες: Αν η Ρωσία θα δώσει πρά­σι­νο φως στον Άσαντ να ανα­κα­τα­λά­βει όλη τη Συρία. Αν οι ΗΠΑ θα πα­ρα­μεί­νουν σε γραμ­μή «ανο­χής» της επέ­λα­σης του Άσαντ ή ο «θρή­νος» για το Χα­λέ­πι προ­ε­τοι­μά­ζει μια σκλή­ρυν­ση της στά­σης τους. Ποιος θα κι­νη­θεί τα­χύ­τε­ρα προς τη Ράκα (οι Κούρ­δοι και οι σύμ­μα­χοί τους ή ο Άσαντ; Και με ποιας με­γά­λης δύ­να­μης τη στή­ρι­ξη;). Τι θα γίνει με την «τουρ­κι­κή» ζώνη στη βό­ρεια Συρία, αλλά και με τη Ρο­ζά­βα. 

Και βέ­βαια, οι πλη­γές του εμ­φυ­λί­ου (που πήρε έντο­νο «θρη­σκευ­τι­κό» χα­ρα­κτή­ρα και γί­νε­ται όλο και πιο άγριος) μέ­νουν ανοι­χτές και μπο­ρούν να τρο­φο­δο­τή­σουν νέες συ­γκρού­σεις: από μια στρο­φή των αντι­κα­θε­στω­τι­κών πο­λι­το­φυ­λα­κών σε «ανταρ­το­πό­λε­μο» ή και σε ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρες επι­θέ­σεις «τρο­μο­κρα­τί­ας» (άλλοι από φόβο τι θα τους συμ­βεί αν πα­ρα­δο­θούν, άλλοι από επι­μο­νή να συ­νε­χι­στεί η «τζι­χάντ», άλλοι με την εν­θάρ­ρυν­ση της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας και του Κατάρ) μέχρι τη δράση των πο­λυά­ριθ­μων πο­λι­το­φυ­λα­κών που έχουν ου­σια­στι­κά αντι­κα­τα­στή­σει τον παλιό «συ­ρια­κό στρα­τό». Τα διαρ­κή εμπό­δια στην υλο­ποί­η­ση της εκε­χει­ρί­ας για με­τα­φο­ρά αμά­χων είναι ένα πρώτο δείγ­μα: Σι­ϊ­τι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές πυ­ρο­βο­λούν λε­ω­φο­ρεία που έχει στεί­λει το ίδιο το κα­θε­στώς για με­τα­φο­ρά πο­λιορ­κη­μέ­νων του Χα­λε­πί­ου, σα­λα­φι­στές πυρ­πο­λούν λε­ω­φο­ρεία που θα με­τέ­φε­ραν τους πο­λιορ­κη­μέ­νους (από τους αντι­κα­θε­στω­τι­κούς) των αλε­βι­τι­κών χω­ριών. 

Είναι μια με­γά­λη συ­ζή­τη­ση η ίδια η «λύση» που ίσως προ­κύ­ψει και η οποία κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα δεν θα αλ­λά­ζει τις ζωές των Σύρων προς το κα­λύ­τε­ρο. Αλλά όπως φαί­νε­ται απέ­χου­με ακόμα από έστω αυτή τη «σάπια» λύση, που του­λά­χι­στον θα έβαζε ένα τέλος στη φρίκη του πο­λέ­μου. 

«Αν­θρω­πι­στι­κά» γε­ρά­κια

Τα γε­γο­νό­τα στο Χα­λέ­πι απο­τέ­λε­σαν ση­μα­ντι­κό γε­γο­νός και όσον αφορά τη διε­θνή συ­ζή­τη­ση. Πάνω στην πτώση του Χα­λε­πιού σπε­κου­λά­ρουν οι οπα­δοί του «φι­λε­λεύ­θε­ρου πα­ρεμ­βα­τι­σμού» για να αντε­πι­τε­θούν ιδε­ο­λο­γι­κά και να απο­κα­τα­στή­σουν το δόγμα της «αν­θρω­πι­στι­κής πα­ρέμ­βα­σης». Το δόγμα αυτό είχε δε­χτεί τε­ρά­στια πλήγ­μα­τα μετά το Ιράκ. Επι­χει­ρή­θη­κε να «ανα­βα­πτι­στεί» στη Λιβύη, αλλά τα κα­τα­στρο­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα της επέμ­βα­σης απο­δυ­νά­μω­σαν ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο το επι­χεί­ρη­μα. 

Σή­με­ρα η τρα­γω­δία στο Χα­λέ­πι αξιο­ποιεί­ται ως «αντε­πι­χεί­ρη­μα». Αν το Ιράκ και η Λιβύη έδει­ξαν «το κό­στος των επεμ­βά­σε­ων», λέει ο συλ­λο­γι­σμός, το Χα­λέ­πι δεί­χνει «το κό­στος της μη-επέμ­βα­σης». Κι έτσι ο υπο­κρι­τι­κός «θρή­νος» για τους άμα­χους νε­κρούς του Χα­λε­πιού συ­νο­δεύ­ε­ται από «αυ­το­κρι­τι­κές» πο­λι­τι­κών στε­λε­χών του «δυ­τι­κού κό­σμου που δεν έπαι­ξε το ρόλο του» και κρι­τι­κές σε όποιον ενα­ντιώ­θη­κε στην προ­ο­πτι­κή πα­ρέμ­βα­σης στη Συρία το 2013. Αυτοί που έχουν τόσο αίμα στα χέρια τους προ­σπα­θούν σή­με­ρα να «ισο­φα­ρί­σουν», ισχυ­ρι­ζό­με­νοι ότι «έχει αίμα στα χέρια του» και όποιος αντι­δρά στην κλι­μά­κω­ση του πο­λέ­μου! 

Αρι­στε­ρά

Απέ­να­ντι σε αυτή την πίεση, πολ­λές αντι­δρά­σεις κό­σμου της Αρι­στε­ράς ήταν βαθιά προ­βλη­μα­τι­κές. Η «φι­λι­κό­τη­τα» προς τον Άσαντ και τη Ρωσία, που συ­νο­δεύ­ει κά­ποιες ανα­λύ­σεις από το 2011 ακόμα, έφτα­σε σε πα­ρο­ξυ­σμό το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα, στη­ριγ­μέ­νη σε επι­χει­ρή­μα­τα που ανή­κουν πα­ρα­δο­σια­κά στο ιδε­ο­λο­γι­κό οπλο­στά­σιο του αντι­πά­λου –από μια κα­τά­στα­ση «άρ­νη­σης» όσον αφορά τους άμα­χους νε­κρούς, μέχρι τη δι­καιο­λό­γη­ση των εγκλη­μά­των «αφού οι αντάρ­τες είχαν οχυ­ρω­θεί σε πυ­κνο­κα­τοι­κη­μέ­νες πε­ριο­χές», μέχρι την πε­ρι­γρα­φή όσων συ­νέ­βη­σαν ως «απε­λευ­θέ­ρω­ση»! Επι­στρα­τεύ­τη­κε το «δι­καί­ω­μα της νό­μι­μης κυ­βέρ­νη­σης να ζη­τή­σει τη βο­ή­θεια του Ιράν και της Ρω­σί­ας», που ανα­κα­λύ­πτει «νο­μι­μό­τη­τα» στον Μπα­σάρ, που κλη­ρο­νό­μη­σε την εξου­σία από τον πα­τέ­ρα του, ο οποί­ος την είχε κα­τα­λά­βει με πρα­ξι­κό­πη­μα ενά­ντια στην αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα του Μπάαθ, που «αθω­ώ­νει» κάθε ιμπε­ρια­λι­στι­κή επέμ­βα­ση, αν αυτή γίνει «κα­τό­πιν πρό­σκλη­σης της νό­μι­μης κυ­βέρ­νη­σης». 

Αλλά πιο επι­κίν­δυ­νη είναι η «κρυφή γοη­τεία του πο­λέ­μου ενά­ντια στην τρο­μο­κρα­τία». Όλη η επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία που επι­στρα­τεύ­τη­κε για να στη­ρί­ξει την επι­χεί­ρη­ση Άσαντ-Ρω­σί­ας στο Χα­λέ­πι οδη­γεί εύ­κο­λα κά­ποιον να ετοι­μα­στεί να πα­νη­γυ­ρί­σει και για την επι­χεί­ρη­ση Βα­γδά­της-ΗΠΑ στη Μο­σού­λη, ή να στη­ρί­ξει τον (δι­κτά­το­ρα, αλλά κο­σμι­κό) Σίσι στον πό­λε­μό του κατά του εκεί ισλα­μι­κού αντάρ­τι­κου (ή να κάνει την αυ­το­κρι­τι­κή του που ενα­ντιώ­θη­κε στην αμε­ρι­κα­νι­κή επέμ­βα­ση στο Αφ­γα­νι­στάν, που δεν «πα­νη­γύ­ρι­σε» τα αμε­ρι­κα­νι­κά χτυ­πή­μα­τα στη νότια Υε­μέ­νη κατά της Αλ Κάι­ντα, ή τις βόμ­βες του «διε­θνούς συ­να­σπι­σμού» στη Ράκα). 

Ο Όουεν Τζό­ουνς, με τον οποίο μπο­ρεί να δια­φω­νή­σει κα­νείς σε πολλά ως «θε­ω­ρη­τι­κό» της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας των Ερ­γα­τι­κών, πα­ρε­νέ­βη εύ­στο­χα στο διά­λο­γο με άρθρο του. 

«Η Συρία μας υπεν­θυ­μί­ζει την ανά­γκη της συ­νέ­πειας. Όσοι από μας ενα­ντιω­θή­κα­με πα­θια­σμέ­να στους πο­λέ­μους της Δύσης σε Ιράκ και Λιβύη δεν εί­μα­στε απο­λο­γη­τές του Πού­τιν και του Άσαντ. Αντί­στοι­χα, όσοι κα­τη­γο­ρούν τους αντι­πά­λους της δυ­τι­κής επέμ­βα­σης θα έπρε­πε να ντρέ­πο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρο για το Ιράκ και τη Λιβύη: για τους εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες νε­κρούς, τη θρη­σκευ­τι­κή σύ­γκρου­ση, τα εκα­τομ­μύ­ρια εκτο­πι­σμέ­νων, τις εξ­τρε­μι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις που άν­θι­σαν μέσα στο χάος. Θα έπρε­πε να μι­λή­σουν για τη συμ­μα­χία της Δύσης με μια δι­κτα­το­ρία που απο­κε­φα­λί­ζει κόσμο όπως η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία, η οποία εξά­γει εξ­τρε­μι­σμό –και στη Συρία– και η οποία σφα­γιά­ζει Υε­μέ­νιους πο­λί­τες με βρε­τα­νι­κές βόμ­βες. 

Αν ενα­ντιώ­νε­σαι στα εγκλή­μα­τα πο­λέ­μου, αν ενα­ντιώ­νε­σαι στις δο­λο­φο­νί­ες αθώων πο­λι­τών, πρέ­πει να μιλάς όποιος κι αν είναι ο υπεύ­θυ­νος. Δεν υπάρ­χει αντί­φα­ση στο να ενα­ντιώ­νε­σαι στα εγκλή­μα­τα και της δυ­τι­κής και της ρω­σι­κής εξω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής ή στο να κα­ταγ­γέλ­λεις τις βόμ­βες και της Συ­ρί­ας και της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας. Εγώ αυτό το απο­κα­λώ συ­νέ­πεια». 

ΥΓ: Κά­ποιοι σύ­ντρο­φοι εστιά­ζουν στην ανά­γκη «να ητ­τη­θούν τα σχέ­δια του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού» και «να επι­βιώ­σει το μπα­α­θι­κό κρά­τος». Aν αξί­ζει το μπα­α­θι­κό κρά­τος κά­ποια αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κή στή­ρι­ξη (σή­με­ρα και όχι το 1960), ποια ήταν πραγ­μα­τι­κά τα σχέ­δια των ΗΠΑ για τη Συρία (το 2011 και όχι το 2003), τι συ­νέ­βη στη Συρία (το 2011, το 2013, το 2015…) και ποια η σχέση ΗΠΑ-φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κού Ισλάμ (το 2016 και όχι το 1979), όλα αυτά θα απαι­τού­σαν ένα άλλο άρθρο. Αλλά πέραν αυτών των δια­φω­νιών, θα ήταν πιο φρό­νι­μο να πε­ριο­ρι­στεί κα­νείς στη θέση ότι «η γε­ω­πο­λι­τι­κή» ιε­ραρ­χεί­ται ψη­λό­τε­ρα από όσα κάνει το κα­θε­στώς Άσαντ στη Συρία, και να μην επι­χει­ρεί να τα «ξε­πλύ­νει» βα­φτί­ζο­ντας τα πάντα «προ­πα­γάν­δα» και βλέ­πο­ντας πα­ντού «να­τοϊ­κούς»… Αυτό είναι μια καλή αφε­τη­ρία, για να συ­ζη­τη­θούν σο­βα­ρά και τα πα­ρα­πά­νω… 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την "Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά" που κυ­κλο­φο­ρεί

Πηγή: rproject.gr