Δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις της Liberation, που στο editorial της με
τίτλο «Με τη μία κρίση μετά την άλλη η Ευρώπη οδεύει προς την άβυσσο»
κάνει μία ανασκόπηση όσων συνέβησαν το 2015 και αναρωτιέται αν η
Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να υπάρχει το 2016.
Η γαλλική εφημερίδα φιλοξενεί, μάλιστα, μία δήλωση του Γερμανού
Ευρωπαίου Επίτροπου Γκίντερ Έτινγκερ, ο οποίος εκφράζει για πρώτη φορά
«φόβους για διάσπαση της ΕΕ».
Η Liberation κάνει και μία αναδρομή στα προηγούμενα χρόνια,
επισημαίνοντας ότι από το 2008 η Ευρώπη ακροβατεί ανάμεσα στη Σκύλλα και
τη Χάρυβδη.
Ήταν τότε που η αμερικάνικη κρίση, έγινε κρίση του ευρώ από την οποία η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να βγει.
Παράλληλα, οι πολιτικές των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γαλλίας έχουν
αποσταθεροποιήσει τη Μέση Ανατολή με συνέπεια η ΕΕ να δεχτεί 1
εκατομμύριο πρόσφυγες και μία νέα φλόγα της τρομοκρατίας να ανάψει κάτω
από τον ευρωπαϊκό ήλιο.
Την ίδια στιγμή το ουκρανικό διαταράσσει τις σχέσεις της Δύσης με τη
Ρωσία, για πρώτη φορά μετά την πτώση του κομμουνισμού το 1990.
Αντιμέτωπη με αυτή την πολυκρίση που τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη δεν
είχαν αντιληφθεί ότι έρχεται, η ΕΕ αντέδρασε, κάποιες φορές με επιτυχία,
όπως στην περίπτωση της εμβάθυνσης της ευρωζώνης.
Αλλά, η προσφυγική κρίση που το τέλος της είναι ακόμα πολύ μακριά, έφερε
στην επιφάνεια τις μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στη δυτική και την
ανατολική Ευρώπη.
Αν και για ένα μέρος των ευρωπαϊκών χωρών της δύσης με επικεφαλής τη
Γερμανία, η χορήγηση ασύλου και ο σεβασμός των μειονοτήτων είναι αρχές
που έχουν κληρονομηθεί από την ιστορία τους, δεν ισχύει το ίδιο και για
κάποιες άλλες.
Θέλουν τα ευρωπαϊκά χρήματα και τα δικαιώματα που απορρέουν από τη
συμμετοχή τους στην ΕΕ, αλλά ερμηνεύουν την αλληλεγγύη κατά το δοκούν.
Αυτές οι χώρες, λοιπόν, αρνήθηκαν να βοηθήσουν στο πρόβλημα των
προσφυγικών ροών, παρά το γεγονός ότι κάποιες συμμετείχαν στον πόλεμο
του Ιράκ το 2003 και κατά μία έννοια είναι συνυπεύθυνες. Και κάπως έτσι
υψώθηκαν και τείχη στην ανατολική Ευρώπη.
Η κατάσταση θυμίζει λίγο το 1929, όταν πολλά κράτη σκέφτηκαν ότι ο φασισμός ήταν η καλύτερη απάντηση σε εκείνη την κρίση.
Περίπου 80 χρόνια μετά υιοθετούνται και πάλι εξτρεμιστικές λύσεις, που
σήμερα ονομάζονται «λαϊκισμός». Η αυταρχική, η άκρα δεξιά, είναι στην
εξουσία στην Πολωνία και την Ουγγαρία, συμμετέχει στην κυβέρνηση στη
Δανία, τη Φινλανδία και το Βέλγιο και ενισχύεται στη Σουηδία, τη Γαλλία,
την Ολλανδία και την Ιταλία.
Μόνο η Γερμανία και οι χώρες που γνώρισαν στο παρελθόν δικτατορίες,
όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία φαίνεται να έχουν ανοσία και
δεν επηρεάζονται από την ακροδεξιά.
Όμως, το ευρωπαϊκό ιδεώδες που βασίστηκε στην ειρήνη, την ανοχή, την
ελευθερία, το κράτος δικαίου και το άνοιγμα στον κόσμο, αντικαθίσταται
από μία τάση για την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, των πιο άμεσων,
των πιο απατηλών.
Τώρα είναι η λεπενική κουλτούρα που θριαμβεύει. Αλλά για πόσο χρόνο, το
ευρωπαϊκό ιδεώδες που γεννήθηκε στα συντρίμμια του δεύτερου παγκοσμίου
πολέμου θα αντισταθεί στο ξενοφοβικό και παρανοϊκό κύμα, που βυθίζει και
πάλι τις κοινωνίες μας;
Για την ώρα τίποτα δεν φαίνεται να ανακόπτει την επιστροφή του
εθνικισμού, που ωστόσο στο παρελθόν οδήγησε την Ευρώπη στην άβυσσο.
