«Αν υπάρχει Θεός, ο άνθρωπος είναι σκλάβος. Ο άνθρωπος, όμως, μπορεί και πρέπει να είναι ελεύθερος, άρα ο Θεός δεν υπάρχει».
Στο "Θεός και Κράτος" ο Μιχαήλ Μπακούνιν μιλά για τους "δύο εφιάλτες του", τους κύριους θεσμούς της ανθρώπινης υποδούλωσης: την εκκλησία και το κράτος.
Σαν σήμερα, 18 Μαΐου του 1814-κάποιοι τοποθετούν τη γεννησή του γενικά τον μήνα Μάιο- γεννιέται ο επαναστάτης, διεθνιστής θεωρητικός και κατά πολλούς «πατέρας της αναρχίας» Μιχαήλ Μπακούνιν.
«Ένας χριστιανός μπορεί να ‘ναι προφήτης, άγιος, παπάς, βασιλιάς, στρατηγός, υπουργός, ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, εκπρόσωπος μιας οποιασδήποτε εξουσίας, χωροφύλακας, δήμιος, άρχοντας, εκμεταλλευτής αστός ή υποδουλωμένος προλετάριος, καταπιεστής ή καταπιεζόμενος, βασανιστής ή βασανιζόμενος, αφεντικό ή μισθωτός, δεν έχει όμως το δικαίωμα να πει τι είναι άνθρωπος.
Γιατί ο άνθρωπος δεν γίνεται πραγματικά άνθρωπος παρά μόνο στο μέτρο που σέβεται και αγαπά την ανθρωπότητα και την ελευθερία ολονών, και στο μέτρο που την ελευθερία του και την ανθρωπότητά του τις σέβονται, τις αγαπούν, τις αναδεικνύουν και τις δημιουργούν όλοι οι άλλοι…»
Απόσπασμα από το βιβλίο Θεός και Κράτος, του Μίχαηλ Μπακούνιν, Εκδ. Κατσάνος, Μτφ Τομανας Βασίλης
