του Άρη Χατζηστεφάνου | Εφημερίδα των Συντακτών
Ο Αμερικανός ηθοποιός Τζέιμς Ερλ Τζόουνς, η φωνή του Darth Vader στο «Star Wars», πέθανε αυτή την εβδομάδα σε ηλικία 93 ετών. Αρκετοί όμως έφριξαν όταν θυμήθηκαν ότι πριν από λίγα χρόνια είχε πουλήσει τα δικαιώματα της φωνής του σε εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης.
Το 1976 ένας νεαρός επισκέφθηκε ένα κατάστημα με εξοπλισμό για δύτες στην Καλιφόρνια. Τοποθέτησε ένα μικρό κασετόφωνο σε έναν ρυθμιστή οξυγόνου και άνοιξε τη βαλβίδα της φιάλης. Λεγόταν Μπεν Μπαρτ και ως υπεύθυνος σχεδιασμού ήχου για την ταινία «Star Wars» αναζητούσε τη βαθιά, τεχνητή αναπνοή που χαρακτηρίζει τον κακό της ταινίας, τον Darth Vader. Την πραγματική φωνή θα προσέφερε ο διακεκριμένος θεατρικός ηθοποιός Τζέιμς Ερλ Τζόουνς. Όπως εξηγούσε όμως ο σκηνοθέτης, Τζορτζ Λούκας, στόχος ήταν να μην είσαι ποτέ σίγουρος «αν ο Darth Vader ήταν άνθρωπος ή μηχανή».
Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα ο Τζέιμς Ερλ Τζόουνς δεν είναι πια μαζί μας. Αντίθετα, η φωνή του, χάρη σε μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) της εταιρείας Respeecher used AI, θα μπορεί να συνοδεύει και επόμενες ταινίες της σειράς Star Wars. Επικράτησε λοιπόν η μηχανή επί του ανθρώπου;
Αυτό φαίνεται να πιστεύουν χιλιάδες ηθοποιοί και εκφωνητές σε όλο τον κόσμο, που θεωρούν ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης θα τους καταστήσει περιττούς στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Η ίδια ανησυχία άλλωστε είχε βρεθεί στο επίκεντρο και των τελευταίων απεργιακών κινητοποιήσεων των σεναριογράφων του Χόλιγουντ οι οποίοι ζητούσαν προστασία του έργου τους από την τεχνητή νοημοσύνη. Είναι όμως έτσι τα πράματα;
Πριν από μερικές εβδομάδες, χρησιμοποίησα μια υπηρεσία ΤΝ για να αντικαταστήσω τη φωνή μου σε ένα παλιότερο ντοκιμαντέρ. Ανέβασα το κείμενο στα αγγλικά και μέσα σε λίγα λεπτά είχα ένα ηχητικό αρχείο με μια ανδρική φωνή (αν ήθελα, θα μπορούσα να έχω μια έκδοση με τη δική μου φωνή σε όποια γλώσσα ήθελα).
Το ποιοτικό αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακά καλύτερο απ’ ό,τι περίμενα, αλλά πρακτικά άχρηστο για επαγγελματική χρήση, καθώς έλειπαν οι μικρές παύσεις και η ανεπαίσθητη χροιά του σαρκασμού, της απορίας ή της οργής που αποδίδει ένας εκφωνητής. Τελικά κατάφερα να προσθέσω ορισμένα από αυτά τα στοιχεία με συγκεκριμένες εντολές για κάθε φράση. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάστηκε να δουλέψουμε περισσότερα άτομα και συνεπώς να δαπανήσουμε περισσότερες εργατοώρες από ό,τι αν είχαμε προσλάβει έναν επαγγελματία, αγγλόφωνο εκφωνητή. Προφανώς, η τεχνολογία, η οποία βελτιώνεται κυριολεκτικά μήνα με τον μήνα, θα διευκολύνει τις μικρές, αισθητικές παρεμβάσεις. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι… έρχονται τα ρομπότ και μας παίρνουν τις δουλειές.
Το συμπέρασμα όμως είναι ότι ακόμη και αν ένας εκφωνητής χάσει την εργασία του, αντικαθίσταται από έναν ή και περισσότερους επαγγελματίες που καλούνται να προσθέσουν το ανθρώπινο στοιχείο και να καθοδηγήσουν μια εφαρμογή η οποία χωρίς αυτούς δεν δημιουργεί, αλλά απλώς αντιγράφει την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Όπως και στην περίπτωση του Darth Vader, τα όρια του ανθρώπου και της μηχανής δεν είναι σαφώς καθορισμένα και δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρούμε ότι λειτουργούν ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Γιατί όμως δεν συμφωνούν με αυτό το συμπέρασμα οι εργαζόμενοι;
Σε πρόσφατη έρευνα με τη συμμετοχή 13.000 εργαζομένων από 18 ώρες το 80% των μεγαλοστελεχών επιχειρήσεων δήλωσε ότι χρησιμοποιεί εφαρμογές ΤΝ, σε αντίθεση με μόλις το 20% των υπαλλήλων τους. Μόλις το 25% των υπαλλήλων πιστεύει ότι η εταιρεία τους χρησιμοποιεί τη νέα τεχνολογία με υπευθυνότητα, ενώ το 75% των εργαζομένων ζητά περισσότερες κρατικές παρεμβάσεις για τη ρύθμιση του τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. «Μήπως η ΤΝ σηματοδοτεί την επιστροφή του μαρξιστικού πολέμου των τάξεων;» ήταν το ερώτημα που έθετε στο περιοδικό Forbes ο επικεφαλής της έρευνας, Σιλβέν Ντουραντόν, που παρατηρούσε ότι η αποδοχή της νέας τεχνολογίας γίνεται με ταξικούς όρους επάνω στην παραδοσιακή διάκριση του κεφαλαίου και της εργασίας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτός ο πόλεμος των τάξεων διεξάγεται με λάθος όρους.
Η τεχνητή νοημοσύνη, όπως και κάθε τεχνολογική εξέλιξη, βιώνεται ως απειλή από τους εργαζομένους γιατί πολύ απλά είναι ένα ακόμη μέσο παραγωγής που δεν βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους. Εδώ όμως ανοίγονται μπροστά μας τεράστιες προοπτικές.
Πριν από ακριβώς μισό αιώνα, ο Αμερικανός μαρξιστής οικονομολόγος, Χάρι Μπρέιβερμαν, ανέλυσε τη δομή της αυτοματοποιημένης παραγωγής του τεϊλορισμού στο βιβλίο του «Εργασία και μονοπωλιακό κεφάλαιο». Ανάμεσα στα (αισιόδοξα) συμπεράσματά του ήταν ότι ο αυτοματισμός μπορεί να επανενώνει τμήματα της εργασίας που έχουν κατακερματιστεί στο πλαίσιο του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας. Οι εργάτες δηλαδή μπορούν να αποκτήσουν και πάλι συνολική εποπτεία της παραγωγής τους, όταν η αυτοματοποίηση θα τους απελευθερώσει από τις μηχανικά επαναλαμβανόμενες εργασίες.
Σύμφωνα με τον Μαρκ Άλισον, από το Πανεπιστήμιο Γουέσλεϊαν του Οχάιο, τα συμπεράσματα του Μπρέιβερμαν ισχύουν και για τους αυτοματισμούς που προσφέρει σήμερα η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτά τα οφέλη, όμως, δεν θα έρθουν… αυτόματα λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας, ούτε φυσικά με την άρνηση και το μπλοκάρισμα της τεχνολογίας στο όνομα της διατήρησης ενός καλύτερου παρελθόντος. Όπως είπε άλλωστε και ο Μπρέιβερμαν, όταν τον ρώτησαν αν αναπολεί το παρελθόν της εργασίας, «οι απόψεις μου καθορίζονται από τη νοσταλγία για μια εποχή που δεν έχει υπάρξει ακόμη».
Ίσως ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε την ουσία του ζητήματος είναι να θυμηθούμε ότι πολλά χρόνια πριν προσφέρει τα δικαιώματα της φωνής του στην τεχνητή νοημοσύνη, ο Τζέιμς Ερλ Τζόουνς είχε λάβει μόλις 7.000 δολάρια για να δώσει τη φωνή του στον Darth Vader, ίσως τον διασημότερο κινηματογραφικό «κακό» για το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Το πρόβλημά του δεν ήταν ότι μοιραζόταν τον ρόλο με έναν αναπνευστήρα, αλλά ότι μοιραζόταν την υπεραξία της εργασίας του με το αφεντικό του.
ΠΗΓΗ: info-war.gr
