Με καθυστέρηση 80 χρόνων, αποκαλύφθηκαν στη Θεσσαλονίκη οι ομαδικοί τάφοι εκτελεσθέντων πολιτικών κρατουμένων της περιόδου 1946-1955, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έρχονται στο φως. Μετά την ανεύρεση οστών και ανθρώπινων κρανίων, στα τέλη του 2024, κατά την εκτέλεση εργασιών ανάπλασης, πλησίον του Γεντί Κουλέ –κολαστήριο φυλακισμένων για εκατό περίπου χρόνια, μέχρι το 1989–, τον περασμένο μήνα ήρθαν στην επιφάνεια και άλλοι ομαδικοί τάφοι. Ο συγκεκριμένος χώρος αλλά και άλλες κοντινές τοποθεσίες χρησιμοποιήθηκαν για εκτελέσεις πολιτικών κρατουμένων που ήταν φυλακισμένοι στο Γεντί Κουλέ και ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: Δεν γνώριζε το Κράτος μέχρι σήμερα για την ύπαρξη των συγκεκριμένων ομαδικών τάφων; Οι παρόντες αρχαιολόγοι της κάθε εκσκαφής δεν είχαν βρεθεί σε αντίστοιχο θέαμα όλα τα περασμένα έτη και δεκαετίες;
Το Κράτος, ως υπεύθυνο και κατά συρροή δολοφόνος, σαφώς και είχε γνώση της ακριβούς τοποθεσίας των εκτελεσθέντων, αλλά ως διαχειριστής της πληροφορίας και της ιστορίας απέκρυπτε και «έθαβε» την ύπαρξη αυτών. Άλλωστε ο Ηλίας Πετρόπουλος, που είχε επισκεφθεί αρκετές φορές τον χώρο, μας πληροφορούσε δεκαετίες πριν τα εξής:«Στη διάρκεια του Ανταρτοπολέμου, τα στρατοδικεία της Θεσσαλονίκης δουλεύανε ρολόι. Με τον ίδιο ρυθμό δουλεύανε και τα εκτελεστικά αποσπάσματα. Οι εκτελέσεις γινόντουσαν πίσω από το Γεντί Κουλέ. Τα πτώματα τα έθαβαν επιτόπου. Εκείνη την εποχή πίσω από το Γεντί Κουλέ ήταν μια απέραντη ερημιά. Τα κοντινότερα σπίτια (Συκιές μεριά) απείχαν τουλάχιστον πεντακόσια μέτρα. Τα μοναδικά πράματα που έβλεπες πίσω από το Γεντί Κουλέ ήσανε το γκρεμισμένο μνήμα του Μπαμπά, ένα μαρμαρένιο κολονάκι και μια κερασιά. Αυτός ο Μπαμπάς ήταν κάποιος λόγιος δερβίσης. […] Το κολονάκι φαίνεται να ήταν κατάλοιπο από κάποιο άλλο μνήμα. Όσο για την κερασιά, λέγανε πως εκεί, ακριβώς μπροστά της έστηναν τους μελλοθάνατους».
Συνεπώς ήταν γνωστό τοις πάσι ότι ο χώρος πίσω από το Γεντί Κουλέ ήταν τόπος εκτέλεσης και υποτυπώδους νεκροταφείου, όπου οι συγγενείς των θυμάτων πήγαιναν για να τιμήσουν τους νεκρούς τους. Άλλωστε στο μικρό διάστημα της κυβέρνησης Πλαστήρα οι τάφοι κτίστηκαν κανονικά και οριοθετήθηκε το άτυπο νεκροταφείο των πολιτικών κρατουμένων. Με την πτώση του Πλαστήρα, όμως, μπουλντόζα κατέστρεψε το νεκροταφείο και έσπειρε κριθάρι…
Το ελληνικό, και όχι μόνο, Κράτος έχει βαθιά γνώση και εμπειρία από «μπαζώματα» και ασέβεια σε οστά και σε μνήματα. Δεν πρωτοεφαρμόστηκαν το 2023 στα Τέμπη αλλά, αντίθετα, συμπορεύονται μαζί με την κρατική εξουσία από την αρχή της ύπαρξής του. Να θυμίσουμε, απλώς, ότι λίγες εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα από το Γεντί Κουλέ, στο σημερινό χώρο του ΑΠΘ, μπαζώθηκε την ίδια περίοδο, το εβραϊκό νεκροταφείο της πόλης.
Όσον αφορά για το ρόλο των αρχαιολόγων, να σημειώσουμε ότι στην εκσκαφή του περασμένου Δεκεμβρίου, η αρχαιολογική υπηρεσία που κλήθηκε στο σημείο αποφάνθηκε ότι αυτά δεν έχουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Οι περίοικοι, όμως, ξέρουν ότι στη διάρκεια εργασιών για την κατασκευή πολυκατοικιών κατά τα περασμένα έτη, η εύρεση οστών ήταν συνήθης και ίσως εάν οι πρόσφατοι ομαδικοί τάφοι δεν εντοπίζονταν σε δημόσιο χώρο, και αυτοί οι νεκροί θα είχαν εξαφανιστεί από το έργο της μπουλντόζας.
Γι’ αυτό ο αγώνας ενάντια στη λήθη παραμένει ένας διαρκής αγώνας ενάντια στην εξουσία.
Στ.Λ
