Στην Καλογρέζα σαν περνάς
To επίγραμμα του Γιάννη Ρίτσου που βρίσκεται στην αναθηματική πλάκα της γλύπτριας Αφροδίτης Λιτή, προϊδεάζει τον επισκέπτη για το τί συνέβη στο συγκεκριμένο σημείο.Ξέγνοιαστε εσύ διαβάτη,Με ευλάβεια πρέπει να πατάς,Γιατί σε τούτα τα ληθάριαΈπεσαν για τη λευτεριά
Ήταν 15 Μάρτη του 1944 όταν 21 Έλληνες και ένας Ιταλός εκτελέστηκαν από τους ναζί στην Καλογρέζα. Πέρασαν 73 χρόνια από τότε, ενώ το 1982 με προσπάθειες των οικογενειών των νεκρών και της τότε δημοτικής αρχής, αναρτήθηκε η πλάκα που προαναφέραμε και το 1983 το Δημοτικό Συμβούλιο της Νέας Ιωνίας, θέλοντας να προσδώσει στη γενναία αυτή αντιστασιακή πράξη ξεχωριστή σημασία, καθιέρωσε ομόφωνα τη συγκεκριμένη ημέρα ως Εθνική Τοπική Εορτή.
Κάθε χρόνο με πολυήμερες εκδηλώσεις και το μνημόσυνο στον τόπο της θυσίας (γίνεται πάντα Κυριακή – φέτος γίνεται σήμερα Κυριακή 12 Μαρτίου 2017), η ιστορική μνήμη δεν αφήνεται να ξεθωριάσει.
Πάντα πρέπει να θυμίζουμε τους Εφιάλτες, δηλαδή τους συνεργάτες των γερμανών, που και σε αυτό το Μπλόκο, έπαιξαν τον βρώμικο ρόλο τους με τη συμμετοχή τους.
Η ιστορία του Μπλόκου
Τον Αύγουστο του 1943 έγινε μια απεργία των τροχιοδρομικών. Οι Γερμανοί συνέλαβαν 50 άτομα. Ακολούθησε το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ του ΕΛΑΣ Αθήνας στο αμαξοστάσιο της Καλλιθέας, με την καταστροφή 93 βαγονιών.
Οι Γερμανοί, έξαλλοι με την απεργιακή κινητοποίηση και το σαμποτάζ, απειλούσαν να εκτελέσουν τους τροχιοδρομικούς υπαλλήλους, αρκετοί εκ των οποίων είχαν συλληφθεί.
Ξέρει ότι απέναντί του έχει εργάτες αλλά και πολλά οργανωμένα μέλη της αριστεράς.
Ίσως αυτό έκανε την ολέθρια απόφαση του πιο εύκολη. Έδωσε εντολή στους άνδρες του να πυροβολήσουν εναντίον του άμαχου πλήθους.
Ίσως αυτό έκανε την ολέθρια απόφαση του πιο εύκολη. Έδωσε εντολή στους άνδρες του να πυροβολήσουν εναντίον του άμαχου πλήθους.
Οι χωροφύλακες τραυμάτισαν έξι και σκότωσαν τρεις ανθρακωρύχους από την Καλογρέζα. Τον Παναγιώτη Κούτρα, τον Γεράσιμο Κεραμιδά και τον Παναγιώτη Γεωργίου. Για πρώτη φορά οι χωροφύλακες πυροβολούν το άοπλο πλήθος, χωρίς γερμανική ή ιταλική εντολή.
Τηρούσαν για πρώτη φορά την γραμμή της κυβέρνησης Ράλλη, για σύγκρουση με την αριστερά χωρίς τη συμμετοχή ή την έγκριση των κατακτητών.
Η 8η Αχτίδα της ΚΟΑ αποφάσισε να μην αφήσει ατιμώρητο το έγκλημα. Έτσι, η Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ) ανέλαβε να εκτελέσει τον υπεύθυνο της σφαγής. Διάλεξαν μια σημαδιακή ημερομηνία, την δεύτερη επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ στις 27 Σεπτεμβρίου. Τότε εκτελέστηκε ο ταγματάρχης Χωροφυλακής Δημήτρης Αλεξόπουλος. Είναι η πρώτη εκτέλεση της οργάνωσης στην Αθήνα. Η πρωτεύουσα την επόμενη μέρα γεμίζει με συνθήματα του ΕΑΜ που γνωστοποιούν την εκτέλεση και προειδοποιούν ότι είναι μόνο η αρχή.
Η 8η Αχτίδα της ΚΟΑ αποφάσισε να μην αφήσει ατιμώρητο το έγκλημα. Έτσι, η Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ) ανέλαβε να εκτελέσει τον υπεύθυνο της σφαγής. Διάλεξαν μια σημαδιακή ημερομηνία, την δεύτερη επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ στις 27 Σεπτεμβρίου. Τότε εκτελέστηκε ο ταγματάρχης Χωροφυλακής Δημήτρης Αλεξόπουλος. Είναι η πρώτη εκτέλεση της οργάνωσης στην Αθήνα. Η πρωτεύουσα την επόμενη μέρα γεμίζει με συνθήματα του ΕΑΜ που γνωστοποιούν την εκτέλεση και προειδοποιούν ότι είναι μόνο η αρχή.
Οι Γερμανοί και τα τάγματα ασφαλείας, ετοίμαζαν την απάντηση τους και ο χρόνος για τη σφαγή στην Καλογρέζα μετρούσε αντίστροφα.
Τον Μάρτιο του 1944 αποφασίστηκε να «χτυπηθούν» οι δυο μεγάλοι πόλοι της αριστεράς και της αντίστασης στην Αττική. Η Κοκκινιά και η Καλογρέζα. Στην Κοκκινιά έγινε η πρώτη μεγάλη μάχη που δόθηκε σε πόλη και στην Καλογρέζα, λίγες μέρες μετά έγινε το πρώτο μεγάλο μπλόκο της Κατοχής. Η Νέα Ιωνία ήταν εργατούπολη αλλά και εκκολαπτήριο του ΕΑΜ. Άρα για τα τάγματα ασφαλείας και τη χωροφυλακή, η περιοχή ήταν εχθρική.
Την Τρίτη 14 Μαρτίου 1944, όλη η δύναμη και οι διοικητές της χωροφυλακής και των ταγμάτων ασφαλείας, συμμετέχουν στο μπλόκο. Τα ξημερώματα μεταφέρονται με λεωφορεία στην Καλογρέζα και περικυκλώνουν την περιοχή. Ακολουθούν σκηνές τρομοκρατίας με άγριους ξυλοδαρμούς, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες και για πλιάτσικο.
Το μπλόκο της Καλογρέζας
Τον Μάρτιο του 1944 αποφασίστηκε να «χτυπηθούν» οι δυο μεγάλοι πόλοι της αριστεράς και της αντίστασης στην Αττική. Η Κοκκινιά και η Καλογρέζα. Στην Κοκκινιά έγινε η πρώτη μεγάλη μάχη που δόθηκε σε πόλη και στην Καλογρέζα, λίγες μέρες μετά έγινε το πρώτο μεγάλο μπλόκο της Κατοχής. Η Νέα Ιωνία ήταν εργατούπολη αλλά και εκκολαπτήριο του ΕΑΜ. Άρα για τα τάγματα ασφαλείας και τη χωροφυλακή, η περιοχή ήταν εχθρική.
Την Τρίτη 14 Μαρτίου 1944, όλη η δύναμη και οι διοικητές της χωροφυλακής και των ταγμάτων ασφαλείας, συμμετέχουν στο μπλόκο. Τα ξημερώματα μεταφέρονται με λεωφορεία στην Καλογρέζα και περικυκλώνουν την περιοχή. Ακολουθούν σκηνές τρομοκρατίας με άγριους ξυλοδαρμούς, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες και για πλιάτσικο.
Συνελήφθησαν γύρω στα 500 άτομα. 50 αγωνιστές παραδόθηκαν στους Γερμανούς και 150 οδηγήθηκαν στην Ειδική Ασφάλεια. 22 άνδρες, από μια λίστα εξήντα μαχητικών ανθρακωρύχων, εκτελέστηκαν επιτόπου. Ήταν όλοι μέλη και στελέχη της εργατικής ΕΠΟΝ, στελέχη της Δεύτερης Ταξιαρχίας. Η πόλη θρήνησε τα παιδιά της. Το σοκ από το μακελειό ήταν μεγάλο.
Όσοι οδηγήθηκαν στην ασφάλεια βασανίσθηκαν και οι γυναίκες ταπεινώθηκαν με διεστραμμένα βασανιστήρια.
Οι εκτελεσθέντες και όσοι συνελήφθησαν είχαν ηγετικό ρόλο και οι οργανώσεις έμειναν ακέφαλες από στελέχη. Έτσι αποφασίστηκε από το Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, να σταλούν ενισχύσεις και έμπειρα στελέχη, που ξαναζωντάνεψαν την οργάνωση.
