[Φρανκ} Είμαι ο Φρανκ, κατά κόσμον Νότης. Είμαι γραφίστας, rapper, εικονογράφος και «ό,τι άλλο χρειαστεί». Μετράω αρκετές έντυπες κυκλοφορίες ως πρώην μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας Θέατρο Δρόμου, και μόλις κυκλοφόρησα νέο δίσκο από το Manifesto.
{Drugitiz} Είμαι ο Ντραγκιτίζ, κατα κόσμον Σπύρος. Κυρίως λειτουργώ σαν μουσικός παραγωγός, έχω συνεργαστεί με διάφορα ονόματα στην ελληνική hiphop σκηνή(και όχι μόνο), όπως τα Μεθυσμένα Ξωτικά, ο Iratus, οι Rebellion Connexion, Το Σφάλμα απο το Θέατρο Δρόμου και διάφοροι άλλοι, και τώρα το πιο πρόσφατο project, ο δίσκος του Φρανκ.
* Που έχεις μεγαλώσει και πόσο αυτό έχει επηρεάσει τα ακούσματα και τη μουσική σου.
[Φρανκ} Η Δυτική Αθήνα, ειδικότερα το Χαϊδάρι στο οποίο έχω ζήσει όλα τα μέχρι τώρα χρόνια μου, δεν συνδέονται άμεσα με τις μουσικές που προτιμώ να ακούω με την έννοια ότι δεν υπήρχαν σημαντικές φύτρες δημιουργίας αυτών των ρευμάτων τριγύρω μου καθώς μεγάλωνα. Έμμεσα όμως έμαθα να απολαμβάνω την τέχνη που έπιανε πλευρές της καθημερινότητας μου και των ανθρώπων γύρω μου. Αυτό το χρωστάω στις γειτονιές που με μεγάλωσαν. Σε αυτές χρωστάω και την περίεργη έλξη που μου ασκούν οι τρόποι έκφρασης που στην πραγματικότητα απεχθάνομαι, όπως είναι πχ το σκυλάδικο, οι οποίοι όμως έχουν καθορίσει άθελα μου την αισθητική μου, για παράδειγμα το χιούμορ μου.
{Drugitiz} Προσωπικά είμαι γέννημα δύο διαφορετικών πόλεων στις οποίες ζω απο παιδί, το Λαύριο και την μητρόπολη του κέντρου της Αθήνας. Θεωρώ οτι κουβαλάω μέσα μου σαν μέρος της ταυτότητας μου κάτι και απο τα δύο. Τα ακούσματα μου ήταν εν αρχή αποτελέσμα των προσωπικών φιλίων που ανέπτυσα, τουλάχιστον σαν αρχικά ερεθίσματα και κατεθύνσεις, οπότε μπορούμε να πούμε οτι οι πόλεις αυτές όντως συμβάλαν με κάποιο τρόπο στη μουσική μου παιδεία.
* Τι σημαίνει ταξικό hip hop,εάν είναι πλεονασμός το πρόσημο «ταξικό» στο hip hop ;
{Drugitiz}Ταξικό hiphop για μένα είναι μια μορφή που έχει σχηματιστεί τα τελευταία χρόνια απο ένα δικό μας κύκλο ανθρώπων και είναι η μορφή του που έρχεται και βάζει στη θέση της συνήθους μέχρι τώρα κοινωνικής κριτικής, την ταξική ανάλυση. Εδώ και δεκαετίες στην ελληνική «εναλακτική» μουσική ευδοκιμούσε ένα είδος «κεντροαριστερής» κριτικής, αποτέλεσμα της κυρίαρχης ιδεολογίας μέσα στη κοινωνία όπως και να χει, η οποία έθετε τους προβληματισμούς της με αντίστοιχο τρόπο. Κριτική με βάση ηθικισμούς, τελείως επιφανειακή που γινόταν και απο ανθρώπους που μην έχοντας τα σωστά εργαλεία για να αναλύσουν τον κόσμο, πολλοί εξελίχθηκαν σε μεγάλους σαλτιμπάγκους της εξουσίας ή στη καλύτερη σε πλήρως αδιάφορες φιγούρες. Σε αυτό ερχόμαστε και κάνουμε μια διαλεκτική άρση και οπλίζουμε τη μουσική μας με ανώτερα εργαλεία. Εκεί έρχεται για μένα και δένει και ο στίχος απο τις Κατσαρίδες «σκατά στο conscious(rap)». Είμαστε εδώ με σκοπό να πάμε την κριτική ένα βήμα πιο πέρα, να τη κάνουμε ίσως πιο επικίνδυνη απο ότι επικρατούσε μέχρι χθες.
[Φρανκ}Θεωρώ ότι κάθε μορφή τέχνης είναι ταξική. Είναι στρατευμένη δηλαδή είτε με την τάξη που δημιουργεί και παράγει, την εργατική, είτε με την τάξη που παρασιτεί, την αστική. Ακόμα κι αν ο δημιουργός δεν έχει επίγνωση, με το έργο του ενισχύει την πρόοδο ή τη σαπίλα. Το hip hop, συγκεκριμένα, έχει τις κοινωνικές του ρίζες στην καταπίεση, στη βιοπάλη και τελικά στην ανάγκη για έκφραση και διασκέδαση εκείνων που δεν τους άνοιγαν την πόρτα στις αστραφτερές disco. Φυσικά από τα τέλη του ’70 έχουν αλλάξει πάρα πολλά. Δεν θέλω να αναλωθώ σε ρομαντισμούς που συνήθως δεν με βρίσκουν σύμφωνο, από αρκετά νωρίς αυτή η μορφή είχε από πάνω της εταιρίες και manager που της δίναν την κατεύθυνση που θα τους απέδιδε κέρδος. Θετικά μπορείς να βρεις σε κάθε τάση και υποείδος. Για αυτό και θεωρώ πλεονασμό τον χαρακτηρισμό. Μιλώντας για την σκηνή της Αμερικής με έχουν αγγίξει περισσότερο τραγούδια από καλλιτέχνες που μπορεί να εκπροσωπούν την παρακμή, αλλά σε μια στιγμή ειλικρινούς έκφρασης να μην μπόρεσαν να κρύψουν την πραγματικότητα -που μάλλον δεν τους συμφέρει- παρά τραγούδια που κάνουν μια στείρα πολιτικολογία.
* Στο δίσκο βλέπουμε να έχει κεντρική θέση η ιδέα του zoom in και out. Σε τι ακριβώς συνίσταται αυτό το concept και πως συνδέεται με το δίσκο;
{Drugitiz} Δεν υπάρχει μοναδικότητα στην ανθρωπότητα- κανένας άνθρωπος δεν είναι «μοναδικός». Οτι μας απασχολεί, ότι ελπίζουμε, ότι φοβόμαστε και μας αγχώνει, είναι κάτι που απασχολεί πολλούς περισσότερους απο όσους μπορούμε να φανταστούμε όταν κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Αν αρχίσουμε να επικοινωνούμε μεταξύ μας, τουλάχιστον θα έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα όλων αυτών και άρα θα μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε και πιο ολοκληρωμένα. Αν κάποιος δώσει προσοχή στην εισαγωγή του ΧΑΤΡΡΤΤ θα μας ακούσει να έχουμε αυτή ακριβώς την συζήτηση.
[Φρανκ} Αυτή η ιδέα έπαιζε στο μυαλό μου από αρκετά παλιά, και μάλιστα την είχα εκφράσει και σε προηγούμενο έργο μου, ένα μικρό εικονογραφημένο βιβλίο με τον τίτλο «Ο πιο σίγουρος τρόπος για να κόψετε το κάπνισμα». Κι εκεί πρωταγωνιστές ήταν μια κοινωνία μυρμηγκιών που αναλωνόταν σε μικροπράγματα και δεν έβλεπε τις απειλές έξω από τη φωλιά. Τότε βέβαια έβλεπα τον κόσμο με εντελώς άλλο μάτι. Με τη νέα δισκογραφική δουλειά, μετά από χρόνια, επαναφέρω τις ίδιες σκέψεις αλλά από άλλη οπτική. Ζούμε σε μια περίοδο που όλα μοιάζουν μαύρα. Οι νέοι δεν βλέπουν μέλλον, οι μεγαλύτεροι βλέπουν να χάνουν τα δικαιώματά και τις κατακτήσεις τους. Κλείνονται όλοι στους εαυτούς τους, στα προβλήματά τους. Ανεβαίνουν την ανηφόρα με σκυφτό κεφάλι και έτσι δεν φαίνονται οι υπόλοιποι που μοχθούν στον ίδιο δρόμο. Έχουμε κοινά προβλήματα και αγωνίες, και άρα έχουμε και κοινό συμφέρον να αλλάξει αυτό που ζούμε. Zoom-in για να αναπτύσσουμε ισχυρή προσωπικότητα, αντοχή και πείσμα και Zoom-out για να μπορούμε να βλέπουμε την συνολική εικόνα.
* Τι σηματοδοτεί το εξώφυλλο του δίσκου ;
[Φρανκ} Ο δίσκος κατά μεγάλο μέρος του «γράφτηκε» μέσα σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Διάσπαρτες ιδέες, στίχοι, ατάκες γραμμένες σε χαρτάκια, φυλλάδια, αποδείξεις -ό,τι έβρισκα στις τσέπες- που μετά συνέθετα σε κάτι ολοκληρωμένο. Θέλοντας και μη αφού έτσι κινούμαι στην πόλη, τα ΜΜΜ χαρίζουν απλόχερα «νεκρό χρόνο» και πάντα προτιμούσα να τον εκμεταλλεύομαι. Έχω ακούσει αμέτρητες ώρες μουσικής και έχω διαβάσει τόσα βιβλία που έχω καταλήξει να βλέπω αυτούς τους απαίσιους χώρους σαν ευκαιρία για να κάνω κάτι δημιουργικό. Πολλές από τις εικόνες που δίνω στους στίχους μου είναι βγαλμένες από σκηνικά στον Ηλεκτρικό, σε κάποιο μετρό, στο λεωφορείο. Ήθελα λοιπόν να υπάρχει και στο εξώφυλλο αυτό το στοιχείο, σε συνδιασμό με τα υπόλοιπα που είπαμε για τα βασικά concept που περνάνε σε όλο το δίσκο. Οι τύποι αυτοί, τα μυρμήγκια, κάθονται συνοφρυωμένοι, αμήχανοι, και περιμένουν να φτάσουν στον προορισμό τους. Αγνοούν όμως ότι έξω υπάρχει ολόκληρο σύμπαν γεμάτο από ανεκμετάλλευτες δυνατότητες, εμπειρίες, συναισθήματα και σχέσεις. Στον θεατή το σύμπαν φαίνεται ξεκάθαρα όταν κοιτάζει την εικόνα, αλλά θα ήθελα να αναρωτηθεί αν το βλέπει και όταν την κλείσει.
*Παρατηρώντας τον σχολιασμό των τραγουδιών στο δίσκο συναντάει κανείς τους Φούτσικ, Μπρεχτ, Ρίτσο.
[Φρανκ}Τα περισσότερα κομμάτια του δίσκου έχουν ξεκάθαρες ή ελαφρύτερες αναφορές σε κομμουνιστές καλλιτέχνες που με έχουν εμπνεύσει. Για παράδειγμα το «Ανηφόρα» είναι γεμάτο από αναφορές σε παλιότερα εργατικά πολιτικά τραγούδια. Δεν κρύβω την πολιτική μου ταυτότητα, είμαι περήφανος για αυτή. Τον 20ό αιώνα οι προοδευτικοί καλλιτέχνες όλου του πλανήτη άφησαν μια σημαντική μεγάλη παρακαταθήκη για το πως μπορείς να μιλήσεις για απλά και τα καθημερινά αφήνοντας χώρο στον δέκτη να βγάλει συμπεράσματα. Περιέγραφαν ηρωικές στιγμές με ταπεινότητα και δυναμισμό ταυτόχρονα. Αν δεν αντλείς έμπνευση από αυτούς που προηγήθηκαν είναι σαν να ξεκινάς από το μηδέν.
* Τι άλλο σας έχει επηρεάσει μουσικά ;
{Drugitiz}Ένα πράγμα που προσωπικά μ’ αρέσει σε αυτό το project είναι οτι με το Νότη έχουμε πολύ κοινό τόπο στα γούστα μας, ειδικά όσον αφορά το hiphop. Έτσι, μαζί με τις τεράστιες συζητήσεις που έχουν γίνει για τα ζητήματα του περιεχομένου, έχουμε κάνει άλλες τόσες για τα ζητήματα της μορφής. Τα τελευταία δυόμιση χρόνια που γράφουμε το δίσκο υπήρξε μια διαδικασία ενός πάρε-δώσε που υπήρχε μια ανταλαγή hiphop υλικού προς μελέτη και έτσι διαμορφώθηκε ουσιαστικά ο δίσκος. Απο κει και πέρα, έχω βάλει πολλά απο τα ακούσματα μου στο δίσκο τα οποία με έχουν βοηθήσει στη δημιουργία της μουσικής μου ταυτότητας που μάλλον δε μοιάζει με κάποιου άλλου.Δηλαδή, χρησημοποιώ δείγματα απο μουσικές που κανείς δεν ακουμπάει, και με τρόπους σε μεγάλο βαθμό δικούς μου. Απο project σε project οι στοχεύσεις μου αλλάζουν, ανάλογα με τη περίσταση δίνω και το υλικό που χρειάζεται, αλλά υπάρχει μια βάση η οποία είναι κοινή σε όλα και η οποία δίνει μάλλον τον τόνο της μουσικής μου ταυτότητας.
[Φρανκ} Κυκλοφορεί το αστείο που λέει να μην κάνουμε παρέα με αυτούς που λένε ότι «ακούνε τα πάντα», αλλά αυτό υπάρχει επειδή όσοι το λένε συνήθως χωρίζουν και τη μουσική σε «ελληνικά» και «ξένα», οπότε έχει βγει το κακό όνομα. Στην πραγματικότητα προκειμένου να κινείται σφαιρικά η μουσική σου αντίληψη πρέπει να ακούς τα πάντα, να επηρεάζεσαι και να πειραματίζεσαι με διάφορα είδη. Ακούω κυρίως hip hop, αλλά απολαμβάνω το punk-rock, το ρεμπέτικο, τη jazz, το metal και άλλα. Ακόμα και τα hip hop ακούσματά μου έχουν εύρος, ανεβοκατεβαίνω από το underground στο mainstream κι από τα χορευτικά στα down-ιαρικά απο κομμάτι σε κομμάτι, και αυτό είναι κάτι που ήθελα να περάσει σαν αίσθηση και στο ΦΡΝΚSYSTM, και ο Σπύρος κατάφερε να δώσει με πλήρη επιτυχία το ηχόχρωμα που έψαχνα.
*Πόσο εύκολο είναι να φτιαχτεί ένας hip hop δίσκος στη σημερινή κατάσταση ;
[Φρανκ} Ανάλογα ποιόν θα ρωτήσεις θα πάρεις και διαφορετική απάντηση. Πράγματι αρκεί ένας μικρός εξοπλισμός και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες φωνητικές ικανότητες και αυτό θεωρώ ότι είναι το πιο προοδευτικό που έχει να δώσει αυτή η μορφή έκφρασης που ονομάζουμε hip hop. Ο καθένας μπορεί να το κάνει. Το θέμα είναι πόσο θα τριφτεί για να το κάνει καλά. Εκεί πατάνε οι περισσότεροι για να δικαιολογήσουν τις προχειρότητες που βγάζουν. Εμάς μας πήρε παραπάνω καιρό από όσο χρειαζόταν με τεχνικούς όρους, γιατί είχαμε συμφωνήσει από την αρχή ότι θα βγάλουμε το αρτιότερο αποτέλεσμα που μπορούσαμε στις παρούσες συνθήκες ή δεν θα βγάλουμε τίποτα. Φυσικά, αν μας περισσεύαν τα λεφτά θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει τρομερά πράγματα αφού πολλές ιδέες απλά δεν ήταν εφικτές για τις τσέπες μας. Επίσης επειδή είμαστε κανονικοί άνθρωποι που έχουμε έξοδα και λογαριασμούς δεν μπορούμε να ασχολούμαστε μόνο με αυτό. Ξέρουμε ότι με αυτά που εκπροσωπούμε τα τραγούδια μας δεν μπορούν να γίνουν σουξέ και να μας ζουν.
{Drugitiz} Δεν έχω να πω κάτι παραπάνω.
*Τι σε κρατάει και συνεχίζεις να σηκώνεις κεφάλι μέσα στη συνολικότερη παραίτηση που μας τύλιξε ;
[Φρανκ} Λέει ο Λένιν ότι «η απόγνωση είναι φυσιολογική για αυτούς που δεν καταλαβαίνουν την αιτία του κακού, δεν βλέπουν καμία διέξοδο και δεν έχουν τη δύναμη να αγωνιστούν». Ασφαλώς με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε και που συνέχεια βαραίνουν η απογοήτευση και η ηττοπάθεια έχουν απλωθεί παντού, αφού οι αστικοί μηχανισμοί και τα επιτελεία τους δεν αφήνουν να φανεί η διέξοδος που είναι αναγκαία. Φαίνεται να δίνουν δύο επιλογές, ή να σταυρώσεις τα χέρια σου ή να τα λερώσεις. Υπάρχει όμως και η τρίτη επιλογή, που είναι να φέρεις τον κόσμο τούμπα μαζί με όλους όσους περνάνε τα ίδια ζόρια. Από την γνώση και την πεποίθηση ότι ο κόσμος θα αλλάξει εγώ παίρνω αισιοδοξία και ελπίδα. Η Ιστορία δεν σταμάτησε στις σπηλιές, δεν σταμάτησε στους δούλους της αρχαιότητας, κατάφερε να ξεπεράσει τη φεουδαρχία και το μεσαίωνα, και δεν πρόκειται να σταματήσει ούτε τώρα.
{Drugitiz} Δεν ξέρω, ίσως μπορώ να πω κυρίως δύο πράγματα. Το ένα είναι η πίστη μου ότι τα προβλήματα του κόσμου έχουν μια συγκεκριμένη λύση η οποία είναι η ρήξη με το υπάρχον- πραγματικά δε μπορώ να δω άλλο δρόμο για την ανθρωπότητα μπροστά σε όσα έχει να αντιμετωπίσει απο τον δρόμο της συλλογικότητας και του κομμουνισμού- και αφετέρου ότι και σε προσωπικό επίπεδο οι ανάγκες μου σαν άνθρωπο μπορώ να φανταστώ να καλύπτονται μόνο μετά απο μια δομική αλλαγή στον κόσμο και κατα συνέπεια στο τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί η ανθρωπότητα. Οι άνθρωποι και οι ανθρώπινες σχέσεις που έχω ανάγκη δεν παράγονται σε αυτό τον κόσμο παρά μόνο κατ εξαίρεση και συνήθως σαν αποτέλεσμα της άρνησης του. Ονειρεύομαι τον κόσμο που αυτά θα είναι κανόνας, μήπως και καταφέρω και νοιώσω ότι ταιριάζω σε αυτόν.
*Επίλογος.Παρουσίαση δίσκου.
[Φρανκ} Να πω κατ’ αρχήν ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ανθρώπους που δούλεψαν για αυτό το δίσκο εκτός από εμάς τους δύο: στη μουσική μας στέγη το Manifesto και ιδιαίτερα στον Ογδόντα4, επίσης στο Σφάλμα που συμμετείχε με μουσικές και raps και χρόνια στηρίζει έμπρακτα ό,τι κάνω και ο οποίος επίσης κυκλοφόρησε πρόσφατα δίσκο με τον τίτλο «Μασημένη τροφή για σκέψη». Χαιρετίσματα και σε Βδέλυγμα για τις υπέροχες μουσικές παραγωγές του στο δίσκο, στον Crashoverride για τα scratches, στον Renegade Instruments για τα synths (και μίξη/ master σε ένα κομμάτι), στον Δημήτρη Κωβαίο και τον Στάθη Doublecash για τις κιθάρες, και στον Δημήτρη Πάσχο για το μπάσο.
Ευχαριστώ και το Redflecteur που μας έδωσε το χώρο να πούμε αυτά που τα περισσότερα site δεν θέλουν να ακούσουν.
Μέχρι την Παρουσίαση δίσκου στις 21 Απρίλη έρχονται αρκετές εκπλήξεις για τις οποίες δεν θα δώσω ακόμα κάποιο στοιχείο.Στην Παρουσίαση εκτός από εμάς θα παρακολουθήσετε το Σφάλμα, τον Kooz και τον Ghetto Rock, καθώς και τον Crashoverride στα pickup. Θα γίνει στο Modu (Κολωνού 76, κοντά στο μετρό Μεταξουργείο) και οι πόρτες θα ανοίξουν στις 20:30.
Ακούστε το «ΦΡΝΚSYSTM» εδώ :
Οι σελίδες των Φρανκ και Drugitiz για περισσότερα info.
{ Υγ. Αυτή η συνέντευξη άξιζε πραγματικά το σπάσιμο της πολύμηνης σιώπης.Ραντεβού στο MODU 21 Απρίλη. }
